به نقل از «فارس»

چرا جامعه محلی باید در صدر آموزش حفاظت از طبیعت قرار گیرد؟

تاریخ انتشار: ۱۳ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۳۹۲۳۳

فارس‌پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- ایرنا نوشت: نورورز برای ایرانیان همراه با روزهای خوشی است که بسیاری از افراد یکسال تمام را برای سپری کردن آن کار و تلاش دارند. نکته جالب هم اینجاست که از دو روز قبل از شروع سال نو تا روز پایانی این ایام، هر روز نمادی برای شاد زیستن است و روز پایان آن یعنی ۱۳ فروردین که روز طبیعت نام دارد، بدون هیچ تردیدی برای همه ایرانیان روزی خاص برای گذراندن در طبیعت است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

هرچند این روز به نام روز طبیعت شناخته می‌شود، اما متاسفانه با آسیب‌هایی جدی به طبیعت روبروست که جبران آن در نگاهی عمیق بسیار زمان‌بر و شاید غیرقابل جبران است. بی‌توجهی و بی‌مهری به طبیعت که شوربختانه در بسیاری از مناطق ایران امری رایج است، هرچند می‌تواند تحت تاثیر شرایط اقتصادی باشد، اما تردیدی نیست آن‌چه که از عامل اقتصادی در این موضوع موثرتر است، نوع «سبک زندگی» و نگاهی است که به طبیعت وجود دارد. نگاهی که متاسفانه از جانب جامعه محلی بیش از هر عامل دیگری در تخریب طبیعت نقش دارد.

بی‌توجهی و بی‌مهری به طبیعت که شوربختانه در بسیاری از مناطق ایران امری رایج است، هرچند می‌تواند تحت تاثیر شرایط اقتصادی باشد، اما تردیدی نیست آن‌چه که از عامل اقتصادی در این موضوع موثرتر است، نوع «سبک زندگی» است.

روز طبیعت چه روزی است؟

سیزدهم فروردین ماه هر سال، روز پایان جشن‌های نوروزی است. در این روز، مردم بنا بر سنتی فرهنگی، از خانه‌ها بیرون می‌آیند و به دشت و صحرا و باغ می‌روند تا آخرین روز عید را در طبیعت، و در کنار سبزه و گیاه و آب روان چشمه‌ها و جویبارها بگذرانند. این روز زیبا را در تقویم‌های رسمیِ ایران، «روز طبیعت» نام‌گذاری کرده‌اند و از تعطیلات رسمی است. بعد از انقلاب، این روز روز طبیعت نامگذاری شده‌است.

به‌طور کلی در میان جشن‌های ایرانی جشن «سیزده‌به‌در» کمی مبهم است، زیرا مبنا و اساس دیگر جشن‌ها را ندارد. در کتاب‌های تاریخی هم اشاره مستقیمی به وجود چنین مراسمی نشده‌، اما در برخی منابع کهن اشاره‌هایی به «روز سیزدهم فروردین» وجود دارد. گفته می‌شود ایرانیان باستان در آغاز سال نو پس از دوازده روز جشن‌گرفتن و شادی‌کردن که به یاد ۱۲ ماه سال است، روز سیزدهم نوروز را که روز فرخنده‌ای‌ است به باغ و صحرا می‌رفتند و شادی می‌کردند و درحقیقت با این ترتیب رسمی بودن دوره نوروز را به پایان می‌رسانیدند.

روز سیزدهم نوروز بهانه‌ای برای آشتی با طبیعت و به یاد زلالی آب، استواری کوه، و چشم نوازی درخت است. از صبح زود، هر چند خانواده به خارج شهر می‌روند. در آن جا، خانواده‌ها با شور و نشاط و دسته دسته، در کنار آب و سبزه یا زیر درختان بساط خود را می‌گسترانند.

چرا جامعه محلی بیش از گردشگران به آموزش حفظ طبیعت نیاز دارند؟

این مساله که چرا جامعه محلی بیش از گردشگران نیازمند آموزش برای حفظ طبیعت هستند ممکن است واکنش بسیاری از طرفداران و دوستداران محیط‌زیست را برانگیزد و مثال‌هایی از جامعه محلی و روستاهای نمونه گردشگری را تداعی کند که نه تنها به حفظ طبیعت اهمیت می‌دهند، بلکه با اقداماتی از این دست موجب حضور حیات وحش در این روستاها و تعامل زیبایی بین انسان‌ها و حیات وحش باشند.
به عنوان مثال روستای «کپرجودکی» در حاشیه تالاب «بیشه دالان» در شهرستان «بروجرد» و تعدادی از روستاهای دیگر که هریک با استفاده از توانایی نیروهای محلی مکان مناسبی برای زندگی حیات وحش ایجاد کرده و توانایی زیادی برای جذب گردشگر ایجاد کرده‌اند. اما باید گفت این‌ موارد تنها بخش کوچک و به نوعی مثالی نقض از جوامع محلی هستند که ارزش محیط‌زیست را درک کرده و برای تعامل با آن رابطه مناسبی برقرار کرده‌اند.

بسیاری از افراد جامعه محلی نقشی در جلوگیری از تولید این حجم از زباله که ندارند، در تولید و پخش آن هم نقشی جدی دارند که این موضوع به وضوح به هنگام ورود به مناطق روستایی و مناطق گردشگری شهری به چشم می‌خورد.

به گواه گزارش‌های خبری از روز طبیعت و مشاهدات پژوهشگران از این روز، یکی از بزرگ‌ترین معضلات طبیعت، رهاسازی زباله است. زباله‌هایی که شوربختانه رها کردن آن در طبیعت از جانب مردم محلی امری رایج است.

به عنوان مثال طبق برخی گزارش‌ها، در ایران نزدیک به ۲۶ میلیون و ۲۵۰ هزار خانوار وجود دارد. اگر از این تعداد خانوار تنها نیمی از آن‌ها به گردش در طبیعت در روز سیزده ‌به‌در بروند، رقمی نزدیک به ۱۳ میلیون خانوار است. اگر در این روز هر خانوار به‌طور متوسط از یک بطری نوشابه یا دوغ یا هر نوشیدنی دیگری استفاده کند، بیش از ۱۳میلیون بطری تنها در این روز به مصرف می‌رسد. اگر هر بطری یک و نیم لیتر حجم داشته باشد، رقمی نزدیک به ۱۹ هزار و پانصد مترمکعب فضا تنها از بطری نوشابه زباله تولید می‌شود. از آن‌جا که فرهنگ کم حجم کردن زباله یعنی فشردن شیشه نوشابه و بستن درب آن برای حمل راحت‌تر و اشغال فضای کمتر و بازیافت آن، وجود ندارد، این حجم از تولید زباله رقم قابل ملاحظه‌ای در تخریب محیط‌زیست است.

نکته جالب‌تر آن‌جاست که بسیاری از افراد جامعه محلی نقشی در جلوگیری از تولید این حجم از زباله که ندارند، در تولید و پخش آن هم نقشی جدی دارند که این موضوع به وضوح به هنگام ورود به مناطق روستایی و مناطق گردشگری شهری به چشم می‌خورد. انبوهی از زباله رها شده در هنگام ورود به روستاها، وجود حجم زیادی از کودهای حیوانی انباشته شده و ... که منظره بسیار بدی را هنگام ورود به منطقه نمایان می‌کند، نشان از بی‌تفاوتی مردم جامعه محلی به طبیعت روستاست که به شکلی ناخودآگاه به گردشگران منتقل شده و به شکلی موجب رواج ریختن زباله می‌شود. نمونه‌هایی از این دست در شهرهایی از استان لرستان، گیلان، مازندران، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد و بسیاری از نقاط دیگر مشاهده شده که گذری کوتاه بر برخی از این تجارب می‌تواند برای مخاطب جالب توجه باشد.

سیزده‌بدر فروردین سال ۱۴۰۱ در یکی از روستاهای نمونه گردشگری در شهرستان بروجرد و زمانی‌که برای جمع‌آوری زباله با وانت در پایان این روز به این منطقه رفته بودم، واکنش برخی از اهالی روستا به این اقدام بسیار جالب بود. اول این که این اقدام با تمسخر برخی از افراد بومی روبه رو شد، برای سایر گردشگران هم واکنش‌برانگیز شد که چرا شخصی باید در میان این همه گردشگر مشغول جمع‌آوری زباله است. به هنگام جمع‌آوری هم با آوردن دلیلی مبنی بر این که «شهرداری» آن‌ها را جمع‌آوری می‌کند و نیازی به جمع‌آوری شما نیست، زباله‌ها جمع‌آوری شده توسط پژوهشگر ایرنا را مجدد در سطح منطقه پخش کردند!

نمونه دیگری از جمع‌آوری زباله در مسیر جاده توریستی «اسالم به خلخال» هم قابل ملاحظه بود. زمانی‌که زباله‌های رها شده در طول جاده جمع‌آوری شد، تعدادی از افراد محلی آن منطقه با نگاهی غضب‌آلود زباله‌های خود را این بار به عمق دره‌ها پرتاب کردند تا از جمع‌آوری آن‌ها جلوگیری شود. زمانی‌هم که علت این حرکت مورد سوال قرار گرفت، برخی افراد محلی حاضر در صحنه با این استدلال که «زباله‌های ما برای طبیعت لازم است» از این اقدام خود دفاع کردند!

نمونه‌های دیگری نیز از این موارد در شهرستان کاشان، نطنز، آران و بیدگل و بسیاری از روستاهای مناطق غرب استان اصفهان، لردگان در چهارمحال و بختیاری، برخی روستاهای کنار جاده در مسیر اصفهان به یاسوج، روستاهای گردشگری استان هرمزگان، کرمان، سیستان و بلوچستان، یزد و حتی استان تهران به عنوان پایتخت ایران هم بارها و در روز سیزدهم فروردین رواج دارد. نکته مشترک در همه این موارد هم واکنش غیرآموزش دیده جامعه محلی نسبت به جمع‌آوری زباله توسط افراد غیر بومی است.

چه باید کرد؟

آنچه در میان همه این رفتارهای جامعه محلی به چشم می‌خورد نوع نگاهی است که به زباله می‌شود. در این نگاه عمدتا، زباله چیزی است که باید در طبیعت وجود داشته باشد و خود به خود از بین خواهد رفت. این رویکرد متاسفانه نسل به نسل منتقل شده و موضوعی است که در میان نسل جوان هم به چشم می‌خورد. چنین وضعیتی نشان می‌دهد که آموزش در این زمینه آن‌گونه که باید انجام نشده است. نکته حائز اهمیت این است که تجربه نشان داده که آموزش از طریق مدرسه و کتاب درسی تاکنون چندان موفق نبوده و روش‌های دیگری هم در این حوزه باید مورد توجه قرار بگیرد.

برگزاری آموزش‌های عملی برای عموم مردم و مسافران نوروزی و در صدر آن ، آموزش افراد محلی یکی از راهکارهای اصلی در این زمینه است که در این مسیر می‌توان از افراد و گروههای مختلف اجتماعی دارای اثر، کمک گرفت.

آموزش از طریق فضای مجازی و حضور افراد مهم در این مناطق یکی از این اقدامات است. مثلا نتایج پژوهش «عاطفه عباسی» و «علی جعفری» نشان می‌دهد که کنش‌های سلبریتی‌ها بر سبک زندگی کاربران ایرانی (الگوی مصرف، نوع پوشش، اوقات فراغت، مدیریت بدن و روابط میان فردی) تاثیرگذار است و در مجموع ۲۵درصد از واریانس مربوط به تغییرات سبک زندگی کاربران ایرانی اینستاگرام، از طریق کنش‌های سلبریتی‌ها تبیین می‌شود.

این امر بر این موضوع حکایت دارد که در هر صورت حضور افراد نام‌آشنا در فضای مجازی به عنوان افراد مرجع و الگوساز برای رفتار و سبک زندگی جوانان اثری جدی دارد و باید همواره آن را مد نظر داشت. فضای مجازی هر اندازه که می‌تواند آسیب‌زا باشد، به همان اندازه هم می‌تواند مفید واقع شود، به شرط آن‌که بتوان به درستی از آن بهره برد./امیرحسین غلام‌زاده نطنزی

پایان پیام/ت

 

منبع: فارس

کلیدواژه: ایرنا جامعه محلی محیط زیست جمع آوری زباله چشم می خورد هنگام ورود روز سیزدهم جامعه محلی سبک زندگی روز طبیعت زباله ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۳۹۲۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مد خوب، مد بد!

«این‌ها الان مد شده» جمله‌ای آشنا که ممکن است در طول روز بارها به گوشتان به عناوین مختلف رسیده باشد. اما آیا هر مدی قابل قبول است؟ تا چه جایی می‌توان از آن پیروی کرد؟

به گزارش ایسنا، شاید کلمه حجاب و پوشش برای افراد در سنین بالاتر معنا و مفهوم بیشتری داشته باشد. کسانی که نوع لباس پوشیدن در خانه یا بیرون از آن، برایشان نوعی احترام به خانواده و جامعه بود. می‌توان گفت پوشیدن لباس‌های نامتعارف باب نبود. اگر کسی بر خلاف عرف آن دوره عمل می‌کرد به شدت مورد شماتت دوستان و اطرافیان خود قرار می‌گرفت. اما در دوره جدید عکس این قضیه در جریان است. به طوری که پوشیدن لباس‌های پاره، کهنه، تنگ و کوتاه که هیچ سنخیتی با فرهنگ ایرانی ندارد، بسیار در بین جوانان باب شده است.
به راستی دلیل این که عده‌ای از افراد به بدون هیچ آگاهی، فقط به دلیل مد شدن این نوع پوشش را انتخاب می‌کنند چیست؟ لباس‌هایی که در بسیاری از مواقع نه تنها زیبایی ندارند، بلکه ممکن است در نگاه اول مضحک و خنده‌دار هم باشند.

مفهوم پوشش و لباس

لباس از گذشته، تاکنون گویای مفاهیم زیادی بوده است و سهمی بزرگ در فرهنگ ملت‌ها دارد. نشان‌دهنده باورهای، فرهنگی، مذهبی، اجتماعی مردمان یک جامعه است. اما در نگاه کلی لباس پاسخگوی نیازهایی مانند حفاظت از سرما و گرما، حفظ عفت و شرم است و در نهایت به انسان آراستگی، زیبایی می‌بخشد.

پوشش در گذشته

 پیکره‌ها، نقاشی‌ها، و نوشته‌های باقیمانده از دوران باستان نشان می‌دهد که پوشش تمام بدن در دوره‌های مختلف تاریخی برای زنان و مردان ایرانی دارای اهمیت بوده است و ایرانیان به هیچ وجه در برهنگی به سر نمی‌برده‌اند.

استرابون تاریخ‌نگار و جغرافیدان معروف یونانی که کتاب جغرافیای او منبع گران‌بها از دنیای قدیم از جمله فلات ایران، فرهنگ و تمدن مردمانی که در نواحی مختلف ایران ساکن بوده‌اند را در خود جای داده است، می‌نویسد: "ایرانیان اگر بخشی از بدنشان برهنه باشد آن را بی شرمی می‌دانند و همیشه بلند لباس می‌پوشند.

 ویل دورانت در کتاب تاریخ تمدن می‌نویسد: "در زمان داریوش، زنان طبقات بالای اجتماع جز در تخت روان و روپوش‌دار از خانه بیرون نمی‌آمدند. در نقش‌هایی که از ایران باستان بر جای مانده است هیچ صورت زن دیده نمی‌شود
در موزه لوور پاریس مُهر سنگی استوانه‌ای مربوط به دوران هخامنشیان است که تعدادی با لباس و تاج و چادر زنان هخامنشی بر مسند شاهانه‌ای تکیه زده است و ندیمه‌هایش در مقابلش ایستاده‌اند و سرپوش به سر دارند.  موارد نمونه‌هایی از وجود فرهنگ پوشش و یکی از نشانه‌های ملیت ایرانی است.

پوشش فرهنگ‌های مختلف ایرانی

با این که استفاده از لباس‌های سنتی و قدیمی دیگر نسبت به گذشته در بین اقوام ایرانی رایج نیست، اما هستند مردمانی که در استان‌های مختلف هنوز از این سنت دیرین در نوع پوشش استفاده می‌کنند. پوشش اقوام مختلف در ایران برای بسیاری از گردشگران چه ایرانی یا خارجی بسیار جذاب و دیدنی است. شاید برای شما پیش آمده باشد که در سفر به نقطه‌ای از کشور افرادی را با لباسی خاص و سنتی مخصوص همان منطقه ببینید. لباس‌هایی که در عین زیبایی، پوشیدگی را نیز به همراه دارد. به طوری که اکثر افراد را به گرفتن عکس‌های یادگاری از این نوع پوشش ترغیب می‌کند. بر اساس شرایط جغرافیایی، آب و هوایی و همچنین فرهنگ‌های مختلف اقوام ساکن، نوع پوشش و لباس در بین قومیت‌های مختلف بسیار متنوع است.

مدگرایی

مدگرایی به این معنی است که فرد سبک زندگی، پوشش و رفتار خود را بر اساس آخرین الگوها تنظیم و به محض ورود الگوی جدید در جامعه، از آن پیروی می‌کند. این حس تنوع‌طلبی توأم با گرایش به خودنمایی در محیط اجتماعی، تغییرات چشمگیری در نوع پوشش، رفتار و آرایش افراد به همراه داشته است. مدگرایی منحصر به سن خاصی نیست، اما در بین جوانان جذابیت بیشتری دارد. عواملی چون تنوع‌طلبی و نوگرایی، همانندسازی، رقابت، چشم و هم‌چشمی با دیگران، مدگرایی و التزام ناشی از دوستی، جلب توجه دیگران و تشخّص‌طلبی می‌تواند از عوامل گرایش جوانان به سوی این شیوه زندگی باشد.‌

مد پیامد دوره معاصر و مختص به جامعه و فرهنگی خاص نیست، اما در عصر حاضر با گسترش روز افزون شبکه‌های ارتباطی و ماهواره‌ای، سبک زندگی  افراد جامعه مخصوصا نوع پوشش آن‌ها را  بسیار تحت تأثیر قرار داده است. این رسانه‌ها با کمک تبلیغات و مدهای جدید، نیازها و الگوهای جدیدی برای افراد ایجاد می‌کنند که بعضی از این الگوها با فرهنگ و ارزش‌های جامعه ما هیچ سنخیتی ندارد و باعث مشکلات اجتماعی و خانوادگی می‌شود.

اکثر افرادی که در پی مد روز هستند، به قول خودشان می‌خواهند باکلاس باشند. به عقیده آن‌ها نحوه پوشش عامل مهمی برای شناخت طبقه اجتماعی، میزان رفاه، سلیقه و فرهنگ افراد است.
 پیروی از مد همیشه بد نیست و می‌تواند جوانان را از لحاظ روحی ارضا کند و حتی در پیشرفت جامعه نیز مفید باشد. جامعه‌شناسان مد را یک پدیده اجتماعی می‌دانند که افراد را با یکدیکر همرنگ می‌کند. این به شرطی است که از افراد یا مدهایی که با جامعه هیچ سنخیتی ندارند پیروی نکنند. اما با این حال امروزه جوانان زیادی  را می‌بینیم که درگیر آن شده‌اند و مد به یکی از معضلات فرهنگی و اجتماعی جامعه تبدیل شده است. تقلید نسنجیده‌ای که وقت و هزینه زیادی برای آن‌ها دارد. چراکه اکثرا وقتی از آن ها دلیل انتخابشان پرسیده می‌شود تنها کلمه‌ای که می‌شنویم این است که مد شده است.

سخن آخر

 با پیشرفت روزافزون، شبکه‌های ارتباطی و ماهواره‌ای در نیازهای اساسی مردم به خصوص جوانان تغییرات بزرگی را به وجود آورده‌اند، رسانه‌هایی که با تبلیغات، الگوهای جدیدی را وارد زندگی جوانان کرده‌اند. الگوهایی که در اکثر موارد سنخیتی با فرهنگ و ارزش‌های جامعه ایرانی ندارد.

انتهای پیام